ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ (ΠΕΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΧΟΛΗ)

Τι είναι οι πέτρες στην χολή και πώς σχηματίζονται;

Οι χοληστερινικοί λίθοι είναι οι πιο συχνοί, ενώ οι χολερυθρινικοί δημιουργούνται συνήθως σε χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες. Το μέγεθος των λίθων μπορεί να είναι τόσο μικρό όσο ένας κόκκος αλλά μπορεί να φτάσει και στο μέγεθος καρυδιού.

Επίσης, η χοληδόχος κύστη μπορεί να περιέχει ένα μόνο λίθο ή περισσότερους.

Παράγοντες που συμβάλλουν στο σχηματισμό πέτρας στην χολή περιλαμβάνουν:

• το φύλο – οι γυναίκες έχουν διπλάσια πιθανότητα σε σχέση με τους άνδρες να δημιουργήσουν πέτρες στην χολή
• η αύξηση των οιστρογόνων (εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά, θεραπεία υποκαταστάσεως) ανεβάζει την χοληστερίνη και μειώνει την αποτελεσματική σύσπαση της χοληδόχου κύστης και έτσι προδιαθέτει στη δημιουργία πέτρας στην χολή
• οικογενειακό ιστορικό – συνήθως πέτρες στην χολή συναντώνται στα μέλη μιάς οικογενείας, γεγονός που δείχνει πιθανή γονιδιακή συσχέτιση
• το βάρος – οι υπέρβαροι έχουν αυξημένες πιθανότητες να δημιουργήσουν πέτρες στην χολή. Η πιθανότερη αιτία αυτού είναι ότι μειώνονται τα χολικά άλατα στη χολή με αποτέλεσμα την αύξηση της χοληστερόλης. Η αυξημένη χοληστερόλη μειώνει την κένωση της χοληδόχου κύστης δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο πέτρα στην χολή
• η διατροφή– δίαιτες πλούσιες σε λίπος και χοληστερόλη και χαμηλές σε φυτικές ίνες αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού πέτρας στην χολή
• απότομο χάσιμο βάρους – κατά τη διάρκεια παρατεταμένης νηστείας και απότομης απώλειας βάρους (crash δίαιτες και μικτές επεμβάσεις παχυσαρκίας), το ανθρώπινο σώμα καταβολίζει το λίπος και το συκώτι αποβάλλει περίσσεια χοληστερόλης στη χολή, η οποία, σε συνδυασμό με την ατελή κένωση της χοληδόχου κύστης, προδιαθέτουν στο σχηματισμό πετρών στην χολή
• η ηλικία – άτομα με ηλικία άνω των 60 ετών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στην χολή σε σχέση με νεότερα άτομα, καθώς μεγαλώνοντας το σώμα αποβάλλει περισσότερη χοληστερόλη στη χολή
• φάρμακα που μειώνουν το επίπεδο χοληστερόλης – τα φάρμακα αυτά αυξάνουν την ποσότητα χοληστερόλης που αποβάλλεται στη χολή
• διαβήτης – οι διαβητικοί γενικά έχουν υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και λιπιδίων που αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού πέτρας στην χολή
• συστηματικές παθήσεις – κίρρωση του ήπατος, λοιμώξεις των χοληφόρων και γενετικές αιματολογικές παθήσεις όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία στην οποία το συκώτι παράγει πολλή χολερυθρίνη
• φυλετικά χαρακτηριστικά – κάποιες εθνότητες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης πέτρας στην χολή.

Πέτρες στην Χολή – Συμπτώματα

Η χολολιθίαση, ως νόσος, είναι «σιωπηλή», ασυμπτωματική στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων (περίπου 80%). Ο κίνδυνος εμφάνισης συμπτωμάτων ή επιπλοκών που απαιτούν χειρουργική αντιμετώπιση είναι σχετικά μικρός (18%).

Στη συμπτωματική χολολιθίαση, τα συμπτώματα προκαλούνται από τη μετακίνηση των λίθων στον κυστικό ή τον χοληδόχο πόρο, με αποτέλεσμα την απόφραξή τους και συνέπεια τη στάση της χολής και την επακόλουθη φλεγμονή από την ανάπτυξη και το γρήγορο πολλαπλασιασμό μικροβίων.

Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο κολικός, δηλαδή έντονος πόνος στο δεξιό μέρος της κοιλιάς κάτω από το θώρακα. Ο πόνος αυτός κρατάει συνήθως από 15 λεπτά εως και 4 ώρες, συνοδεύεται με τάση προς εμετό ή εμετούς.

Το επεισόδιο αυτό, του κολικού των χοληφόρων, μπορεί να εμφανιστεί ξανά σε σύντομο χρονικό διάστημα και τα συμπτώματα αυτά εκλύονται, συνήθως, μετά από λιπαρό γεύμα.

Πέτρες στην Χολή – Πιθανές Επιπλοκές

Παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να προκληθούν από την παρουσία πέτρας στην χολή είναι:

• Χολοκυστίτιδα – δηλαδή φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, η οποία οφείλεται σε απόφραξη του κυστικού πόρου από πέτρα. Αυτό προκαλεί οίδημα στο τοίχωμά της, που συνοδεύεται από πόνο (κολικό), ναυτία και έμετο. Κατόπιν ακολουθεί μόλυνση της κύστης με μικρόβια και προστίθεται στα συμπτώματα και υψηλός πυρετός.΄Αν δεν αντιμετωπιστεί η χολοκυστίτιδα, η χοληδόχος κύστη διατείνεται (ύδρωπας), διαπυείται (εμπύημα) και νεκρώνεται (γάγγραινα). Όταν επέλθει η γάγγραινα της χοληδόχου κύστης, το τοιχώμά της, μπορεί να ραγεί και να εξαπλωθεί η φλεγμονή στην κοιλιά (περιτονίτιδα).
• Χολαγγειίτιδα – μόλυνση και ανάπτυξη μικροβίων μέσα σε όλο το χοληφόρο δέντρο, λόγω απόφραξής του από χολόλιθο. Είναι μιά ιδιαίτερα βαρειά κατάσταση με υψηλό πυρετό, που μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό αποστήματος στο συκώτι. Εκτός από πυρετό, η χολαγγειίτιδα χαρακτηρίζεται από πόνο και ίκτερο. Ο ίκτερος προκαλείται όταν η χολερυθρίνη εναποτίθεται στο σώμα. Η κατάσταση αυτή προκαλείται λόγω παρατεταμένης απόφραξης του χοληφόρου δέντρου. Στον ίκτερο, το χρώμα του σκληρού (άσπρο) του ματιού γίνεται κίτρινο, τα ούρα έχουν σκούρο χρώμα και τα κόπρανα άσπρο χρώμα (σαν στόκος). Υπάρχουν, βεβαίως, και άλλα παθολογικά αίτια που μπορούν να προκαλέσουν ίκτερο.
• Χοληδοχολιθίαση – διέλευση ή παλινδρόμηση λίθων από το χοληφόρο δέντρο που μπορεί να προκαλεί έντονο κωλικοειδές άλγος.
• Παγκρεατίτιδα – δηλαδή φλεγμονή του παγκρέατος. Αυτό συμβαίνει, όταν ο χολόλιθος ενσφηνωθεί στο φύμα του Vater. Η κατάσταση αυτή, μπορεί να είναι μικρής ή μεσαίας βαρύτητας, μπορεί όμως να είναι ιδιαίτερα βαριά, τόσο που να χρειαστεί νοσηλεία του αρρώστου σε ΜΕΘ (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας), δεδομένου ότι συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα.
• Σπάνιες επιπλοκές είναι η δημιουργία συριγγίου (επικοινωνίας) με το έντερο και ειλεού (εντερική απόφραξη).

Τι ονομάζουμε Λάσπη στη χοληδόχο κύστη;

Ο όρος λάσπη στη χολή χρησιμοποιείται για να περιγράψει παθολογική σε πυκνότητα χολή, που φαίνεται σε υπερηχογράφημα της χοληδόχου κύστης.

Ουσιαστικά, η λάσπη αποτελείται από μικροχολόλιθους, γι’αυτό και προκαλέι συμπτώματα χολολιθίασης.

Πέτρες στην Χολή – Διάγνωση

Οι πέτρες στην χολή διαγιγνώσκονται, είτε τυχαία (εφόσον δεν υπάρχει συμπτωματολογία), είτε βάσει της συμπτωματολογίας που προκαλεί (εάν ο άρρωστος εμφανίζει κλασσική εικόνα χολολιθίασης ή επιπλοκής της). Σε κάθε περίπτωση, ο χειρουργός θα κατευθύνει τον ασθενή στον διαγνωστικό έλεγχο.

Ο έλεγχος αυτός, συνήθως, περιλαμβάνει υπερηχογράφημα και αιματολογικές εξετάσεις.

Πέτρες στην Χολή – Πότε πρέπει να αντιμετωπίζονται;

Οι ενδείξεις της αντιμετώπισης της πέτρας στην χολή είναι:

• η παρουσία πέτρας στην χολή που προκαλεί συμπτώματα με ή χωρίς την πρόκληση διάφορων επιπλοκών, καθώς και
• οι καταστάσεις που προδιαθέτουν σε επιπλοκές ή ενέχουν κίνδυνο εξαλλαγής σε κακοήθεια.

Τέτοιες είναι η πορσελανοειδής χοληδόχος κύστη και οι χολόλιθοι >2εκ. σε διάμετρο.

Πέτρες στην Χολή – Ποια είναι η επέμβαση εκλογής;

Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή θεωρείται, σήμερα, η επέμβαση εκλογής για τις παθήσεις της χοληδόχου κύστεως, υπό την προϋπόθεση, ότι εκτελείται από έμπειρο χειρουργό. Για την επέμβαση, ο ασθενής υποβάλλεται σε γενική νάρκωση και το χειρουργείο γίνεται από 4 μικρές τομές στην κοιλιά, μεγέθους 0,5 εκατοστών έως 1 εκατοστού περίπου. Μέσα από τα ανοίγματα αυτά τοποθετείται στην κοιλιά μιά μικρή βιντεοκάμερα, με την οποία ο χειρουργός έχει πλήρη εικόνα της κατάστασης μέσα στην κοιλιά του ασθενούς.

Παρακολουθώντας την εικόνα στην οθόνη, ο χειρουργός χρησιμοποιεί ειδικά εργαλεία για να αφαιρέσει τη χοληδόχο κύστη, η οποία βγαίνει μαζί με τις πέτρες που περιέχει από μία από τις μικρές τομές.

Τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής είναι πολλά:

• μικρός χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο (την ίδια ή την επόμενη ημέρα της επεμβάσεως ο ασθενής παίρνει εξιτήριο από το νοσοκομείο)
• ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και
• γρήγορη επάνοδος στην καθημερινή δραστηριότητα.

Η αύξηση της εμπειρίας στις λαπαροσκοπικές μεθόδους επιτρέπει, σήμερα, την επιτυχή αντιμετώπιση και των επιπλοκών της χολολιθίασης όπως είναι η οξεία χολοκυστίτιδα, ο ύδρωπας, το εμπύημα και η γάγγραινα της χοληδόχου κύστης. Οπωσδήποτε όμως, για την αντιμετώπιση των περισσότερο σύνθετων αυτών περιπτώσεων και επιπλοκών της χολολιθίασης, η χειρουργική ομάδα πρέπει να διαθέτει και άριστη γνώση της κλασσικής χειρουργικής διότι υπάρχει το ενδεχόμενο μετατροπής της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής σε κλασσική, ανοικτή χολοκυστεκτομή.

Εάν η χολολιθίαση έχει επιπλακεί με χοληδοχολιθίαση, δηλαδή υπάρχουν πέτρες στο χοληδόχο πόρο, τότε η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τον καθαρισμό του χοληδόχου πόρου από τις πέτρες με ERCP και την επόμενη ημέρα αφαίρεση της χοληδόχου κύστης με λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.

Εάν η ERCP δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, τότε ο καθαρισμός του χοληδόχου πόρου γίνεται χειρουργικά, είτε λαπαροσκοπικά, είτε ανοικτά.