Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ορίζει ως παχυσαρκία, τη νόσο που προκαλείται από την υπερβολική συσσώρευση σωματικού λίπους, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η υγεία του νοσούντος.
Για την αξιολόγηση της βαρύτητας της παχυσαρκίας, η πιο, ευρέως, αποδεκτή ταξινόμηση είναι αυτή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η οποία στηρίζεται στον Δείκτη Μάζας Σώματος (Body Mass Index).
Τι προκαλεί η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία ευθύνεται για μια πλήθως άλλων νόσων όπως:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα: αθηροσκλήρωση, αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο, υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, καρδιομυοπάθεια, πνευμονική καρδιά, πνευμονική υπέρταση
- Αναπνευστικά νοσήματα: Περιοριστικού τύπου πνευμονοπάθεια, σύνδρομο υπνικής άπνοιας, άσθμα
- Μεταβολικές νόσους: Διαβήτη τύπου 2, προδιαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο, δυσλιπιδαιμία
- Γαστρεντερολογικές νόσους: Λιπώδη διήθηση του ήπατος, Μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, χολολιθίαση, γατροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Κακοήθειες: Αναφέρεται συσχετισμός με τον καρκίνο του ενδομητρίου, των ωοθηκών, του μαστού, του παχέος εντέρου, του ορθού, του προστάτη, του στομάχου, του οισοφάγου, του νεφρού, των χοληφόρων αγγείων και της χοληδόχου κύστεως, του παγκρέατος και πιθανώς του πνεύμονα
- Αγγειακά νοσήματα: Κιρσούς, φλεβική ανεπάρκεια και λεμφοίδημα κάτω άκρων, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Κατάθλιψη
- Ορθοπεδικά νοσήματα: Εκφυλιστικές παθήσεις των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης (οσφυαλγία)
- Διάφορα νοσήματα: Στειρότητα και στα δύο φύλα, πολυκυστικές ωοθήκες, ακράτεια ούρων, ιδιοπαθή ενδοκράνια υπέρταση, δερματολογικά νοσήματα κ.ά.
Πώς αντιμετωπίζεται η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία αντιμετωπίζεται, αρχικά, συντηρητικά και επί αποτυχίας της συντηρητικής αντιμετώπισης, προχωράμε σε χειρουργική επέμβαση, εφόσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό, ότι η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος με μεγάλες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και όχι τομέας της αισθητικής ιατρικής.
Έτσι, η αντιμετώπισή της είναι διεπιστημονική και περιλαμβάνει διαφορετικές ειδικότητες, όπως παθολόγο, ενδοκρινολόγο, γαστρεντερολόγο, χειρουργό παχυσαρκίας, διαιτολόγο, γυμναστή, ψυχίατρο και άλλες ειδικότητες, αντίστοιχα με τις συννοσηρότητες του κάθε ασθενούς.
Ποια είναι η συντηρητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;
Η συντηρητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έχει 3 πυλώνες:
- Δίαιτα
- Φυσική άσκηση
- Λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων
Βάσει των οδηγιών που εξέδωσε η Ενδοκρινολογική Κοινότητα (Endocrine Society) το 2015:
- Η δίαιτα και η φυσική άσκηση είναι επιβεβλημένες σε ΔΜΣ >25 kg/m2
- Η λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων έχει ένδειξη σε ΔΜΣ >27 kg/m2, όταν υπάρχουν συννοσηρότητες ή σε ΔΜΣ >30 kg/m2. Μία φαρμακευτική αγωγή θεωρείται επιτυχημένη, όταν μέσα σε 3 μήνες ο ασθενής χάνει >5% του βάρους του. Σε αντίθετη περίπτωση, πρέπει να τροποποιηθεί η αγωγή του ή να προχωρήσει σε άλλη θεραπευτική προσέγγιση.
Ποιες είναι οι ενδοσκοπικές- παρεμβατικές τεχνικές κατά της παχυσαρκίας;
Οι ενδοσκοπικές τεχνικές είναι:
1. Το Γαστρικό Μπαλόνι:
Μέσω γαστροσκόπησης, τοποθετείται ένα μπαλόνι στο στομάχι, το οποίο μειώνει τη χωρητικότητά του. Αποτελεί προσωρινή μέθοδο, αφού το μπαλόνι μπορεί να παραμείνει στο στομάχι, μέχρι 6 μήνες. Βασική παρενέργειά του είναι οι έμετοι. Δεν έχει μόνιμο αποτέλεσμα και η χρήση του έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί.
2. Το Γαστρικό Botox:
Μέσω γαστροσκόπησης, εγχύεται botox στο τοίχωμα του στομάχου, το οποίο δρά μυοχαλαρωτικά, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η γαστρική κένωση και να επέρχεται κορεσμός με μικρότερη ποσότητα φαγητού. Και αυτή η μέθοδος έχει προσωρινά αποτελέσματα. Δεν έχει παρενέργειες.
Γαστρικός Δακτύλιος
Αποτελεί την επέμβαση που, τη δεκαετία του 1990, έκανε γνωστή στο ευρύ κοινό τη χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Αυτό οφείλετω στο ότι ήταν η πρώτη βαριατρική επέμβαση, που προσέφερε τη δυνατότητα της αναστροφής, χωρίς να ενοχοποιείται για σοβαρές επιπλοκές.
Η τεχνική της είναι απλή, αφού στηρίζεται στην εμφύτευση ενός δακτυλίου στο ανώτερο τμήμα του στομάχου, ο οποίος μειώνει τη χωρητικότητά του. Παρά, όμως, τον αρχικό ενθουσιασμό και τις αμέτρητες επεμβάσεις που τον ακολούθησαν, ο γαστρικός δακτύλιος τείνει να εγκαταλειφθεί.
Αυτό συμβαίνει γιατί:
- Η απώλεια βάρους, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι ούτε σημαντική, ούτε μόνιμη και απαιτείται μεγάλη πειθαρχία από την πλευρά του ασθενούς και συστηματική παρακολούθηση, με πολλαπλές ρυθμίσεις του δακτυλίου.
- Αν και ο δακτύλιος αφαιρείται εύκολα, η μετατροπή της επέμβασης σε άλλη επέμβαση παχυσαρκίας είναι δυσχερής και αυξάνει την πιθανότητα επιπλοκών.
- Απαιτείται η μακροχρόνια παραμονή ξένου σώματος στον οργανισμό.
- Εμφανίζεται φθορά και δυσλειτουργία της συνδεσμολογίας του δακτυλίου, σε κάποιες περιπτώσεις.
- Συχνά, προκαλεί διάταση του οισοφάγου.
- Ο δακτύλιος μπορεί να μετατοπιστεί από τη θέση του και να προκαλέσει δυσφαγία και εμέτους. Τότε απαιτείται η αφαίρεσή του.
- Το τοίχωμα του στομάχου μπορεί να διαβρωθεί και να χρειαστεί η αφαίρεσή του με γαστροσκόπηση.
Γαστρικό μανίκι ή Επιμήκης γαστρεκτομή
Αποτελεί την επέμβαση εκλογής (Gold standard) στη χειρουργική παχυσαρκίας. Είναι μία μη αναστρέψιμη επέμβαση, κατά την οποία αφαιρείται το 80% του στομάχου.
Αποτελεί μία οριστική θεραπεία, αφού τα μακροχρόνια αποτελέσματά της είναι απώλεια >50% του πλεονάζοντος βάρους σώματος του ασθενούς. Επιπλοκές της επέμβασης είναι η αιμορραγία και η διαφυγή από τη γραμμή συρραφής (διαρροή από το στομάχι).
Η αιμορραγία στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων επισχέεται από μόνη της, χωρίς την ανάγκη επανεπέμβασης.
Η διαφυγή είναι συνήθως άμεση επιπλοκή και αντιμετωπίζεται, ως επί το πλείστον, συντηρητικά, παρατείνοντας τη νοσηλεία του ασθενούς. Επί αποτυχίας της συντηρητικής αντιμετώπισης, απαιτείται χειρουργική παρέμβαση.
Γαστρική Πτύχωση
Αποτελεί μία νέα μέθοδο, στην οποία επιτυγχάνεται η μείωση της χωρητικότητας του στομάχου με ραφές, χωρίς την αφαίρεση τμήματος αυτού. Το γεγονός αυτό την καθιστά μια αναστρέψιμη μέθοδο, που προσομοιάζει με το γαστρικό μανίκι.
Φάνηκε, όμως, ότι τα αποτελέσματά της είναι περιορισμένα, γιατί:
- Όπως και ο δακτύλιος, στηρίζεται, μόνο, στον περιορισμό της χωρητικότητας του στομάχου, χωρίς να επιδρά στις ορεξιογόνες ορμόνες του θόλου του.
- Σε πολλές περιπτώσεις το στομάχι ξαναδιατείνεται.
- Χρειάζεται αρκετή πειθαρχεία από τον ασθενή για να διατηρήσει την απώλεια των κιλών.
- Δεν ενδείκνυται για πολύ υψηλό ΔΜΣ, λόγω πτωχών αποτελεσμάτων.
Δεν εμφανίζει υψηλά ποσοστά επιπλοκών. Η πιο συχνή επιπλοκή είναι ο εγκολεασμός τμήματος του στομάχου στον πυλωρό, με αποτέλεσμα τη γαστρική απόφραξη, που αντιμετωπίζεται χειρουργικά. Η πιο σημαντική, αλλά σπάνια, επιπλοκή που μπορεί να παρουσιάσει είναι η διαφυγή από τη γραμμή συρραφής (διαρροή από το στομάχι), που αντιμετωπίζεται, συνήθως, χειρουργικά.
Αν και αναστρέψιμη μέθοδος, η μετατροπή της σε άλλη βαριατρική επέμβαση είναι δυσχερής και αυξάνει τoν κίνδυνο εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών.
Χειρουργική λύση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας συστήνεται επί αποτυχίας της όποιας συντηρητικής αντιμετώπισης.
Στο ιατρείο μας, η αντιμετώπισή της παχυσαρκίας είναι διεπιστημονική και περιλαμβάνει διαφορετικές ειδικότητες, όπως παθολόγο, ενδοκρινολόγο, γαστρεντερολόγο, χειρουργό παχυσαρκίας, διαιτολόγο, γυμναστή, ψυχίατρο και άλλες ειδικότητες, αντίστοιχα με τις συννοσηρότητες του κάθε ασθενούς.
Εφαρμόζουμε ενδοσκοπικές- παρεμβατικές τεχνικές κατά της παχυσαρκίας.
Γαστρική Παράκαμψη
Η γαστρική παράκαμψη είναι η μέθοδος εκλογής (Gold standard) για ασθενείς με πολύ υψηλό ΔΜΣ και για ασθενείς με ανθεκτική παχυσαρκία ή/και εμμένοντα σακχαρώδη διαβήτη, παρά την υποβολή τους σε γαστρικό μανίκι.
Στη γαστρική παράκαμψη, το στομάχι διατέμνεται στο ανώτερο τμήμα του, δημιουργώντας ένα μικρό θύλακο, σε μέγεθος αυγού. Ο θύλακος, αυτός, ενώνεται με τη συνέχεια του λεπτού εντέρου, μέσω μίας εντερικής παράκαμψης. Έτσι, επιτυγχάνεται περιορισμός (μικρός θύλακος), δυσαπορρόφηση (εντερική παράκαμψη), αλλά και μείωση της όρεξης (παρακάμπτεται ο θόλος του στομάχου που εκκρίνει τις ορεξιογόνες ορμόνες).
Με τη μέθοδο αυτή, επιτυγχάνεται >70% απώλεια του πλεονάζοντος βάρους σώματος. Η πιο συχνή επιπλοκή είναι η διαφυγή από την αναστόμωση (διαρροή γατρικού ή εντερικού περιεχομένου).
Βασικό μειονέκτημα της μεθόδου είναι οι διάρροιες και η ανάγκη για στενή διαιτολογική παρακολούθηση, μετεγχειρητικά, ώστε να αποφεύγονται η δυσαπορρόφηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Επί εμμένουσας δυσαπορρόφησης και διαρροιών, η παράκαμψη μπορεί μερικώς να αναστραφεί.
Mini Γαστρική Παράκαμψη
Αποτελεί μια παραλλαγή της γαστρικής παράκαμψης, με ανάλογα αποτελέσματα, που στηρίζεται σε διαφορετική και πιο απλή συνδεσμολογία.
Χολοπαγκρεατικές Παρακάμψεις
Η κλασσική χολοπαγκρεατική παράκαμψη (Scopinaro), αλλά και οι διάφορες παραλλαγές της, όπως το γαστρικό μανίκι με δωδεκαδακτυλική εκτροπή, η δωδεκαδακτυλοειλεϊκή παράκαμψη (SADI, SADI-S) και η γαστροειλεϊκή παράκαμψη (SASI-S), είναι γαστρικές παρακάμψεις, όπου παρακάμπτεται πολύ μεγαλύτερο τμήμα λεπτού εντέρου.
Το αποτέλεσμα είναι πολύ μεγάλη δυσαπορρόφηση θρεπτικών στοιχείων και θεαματική απώλεια κιλών που, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή καχεξία.
Αυτός είναι και ο λόγος, που δεν προτιμώνται, ευρέως.
Συμπέρασμα
Η παχυσαρκία αποτελεί μία πολύ σοβαρή και, δυνητικά, θανατηφόρο νόσο. Λόγω των πολλών νοσημάτων που προκαλεί, η αντιμετώπισή της- εκ των πραγμάτων- είναι διεπιστημονική. Έτσι, η θεραπεία έχει στόχο την αντιμετώπιση, τόσο της παχυσαρκίας, όσο και των παθήσεων που προκαλεί. Επί αποτυχίας της συντηρητικής αντιμετώπισης, ο ασθενής, σε συνεργασία με τον χειρουργό του, θα πρέπει να επιλέξουν την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση.
Έχει αποδειχθεί ότι οι βαριατρικές επεμβάσεις, με τη μείωση του ΔΜΣ που επιτυγχάνουν, βελτιώνουν ή και θεραπεύουν συνοδές παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση.
Έτσι, μετά από μία βαριατρική επέμβαση, οι ασθενείς-κυριολεκτικά-ξαναπαίρνουν τη ζωή στα χέρια τους!