Τί είναι ο καρκίνος στομάχου;
Ο καρκίνος του στομάχου αφορά σε νεοπλάσματα που εξορμώνται από οποιοδήποτε τμήμα του στομάχου και είναι υπεύθυνος για περίπου 800.000 θανάτους κάθε χρόνο. Στις ημέρες μας, στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, είναι ο 9ος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνος στους άνδρες και ο 14ος στις γυναίκες. Στον υπόλοιπο κόσμο, η νόσος εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη, έτσι σε παγκόσμια κλίμακα ο καρκίνος του στομάχου είναι ο τέταρτος σε συχνότητα καρκίνος. Οι άνδρες φαίνεται να προσβάλλονται συχνότερα απ’ ότι οι γυναίκες, περίπου σε διπλάσια συχνότητα.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καρκίνου του στομάχου;
Το μεγαλύτερο ποσοστό των κακοήθων νεοπλασιών του στομάχου (το 95%) είναι αδενοκαρκινώματα, δηλ. καρκίνοι που ξεκινούν από τα κύτταρα των αδένων στο εσωτερικό τοίχωμα του στομάχου. Οι άλλου τύπου κακοήθειες του στομάχου (Λέμφωμα- 3%, Λειομυοσάρκωμα, στρωματικοί όγκοι) είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Τα αδενοκαρκινώματα εμφανίζονται με δύο μορφές, τον καρκίνο εντερικού τύπου και τον καρκίνο διάχυτου τύπου, οι οποίες έχουν σημαντικές μεταξύ τους διαφορές,.
O καρκίνος εντερικού τύπου είναι συχνότερος στους άνδρες, προτιμά τις μεγάλες ηλικίες και η εμφάνισή του αποδίδεται στην επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων. Επίσης, o καρκίνος στομάχου εντερικού τύπου εμφανίζεται σε προϋπάρχουσες αλλοιώσεις του βλεννογόνου του στομάχου, όπως είναι η ατροφία ή η εντερική δυσπλασία, που θεωρούνται ως προκαρκινωματώδεις καταστάσεις.
Από την άλλη, ο καρκίνος διάχυτου τύπου προσβάλλει άτομα νεότερης ηλικίας, χωρίς να δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση για κάποιο από τα δύο φύλλα. O καρκίνος στομάχου διαχυτού τύπου δεν φαίνεται να προέρχεται από προκαρκινωματώδεις καταστάσεις, εκτιμάται δε πως η γενετική προδιάθεση επηρεάζει εντονότερα τη δημιουργία του και έχει χειρότερη πρόγνωση.
Τέλος, το αδενοκαρκίνωμα, μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε μέρος του στομάχου και μπορεί να διαδοθεί σε όλο το στομάχι και σε άλλα όργανα, ιδιαίτερα τον οισοφάγο, τους πνεύμονες, τους λεμφαδένες και το συκώτι.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου;
Για την ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες.
- Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, που ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου, περιλαμβάνουν την αυξημένη περιεκτικότητα του εδάφους ορισμένων περιοχών σε ψευδάργυρο και χαλκό.
Διαιτητικοί παράγοντες είναι δυνατό να επιδρούν στην εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. Τροφές όπως το άμυλο, το κρέας, τα παστά ψάρια, τα αλλαντικά και οι διάφορες νιτροζαμίνες έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου, ενώ αντιθέτως το γάλα, τα φρέσκα λαχανικά και η βιταμίνη C φαίνεται ότι προστατεύουν έναντι της νόσου.
- Σε μικρό αριθμό περιπτώσεων υπάρχουν ενδείξεις για οικογενή γενετική προδιάθεση.
- Ισχυρή συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου του οισοφάγου και του θόλου του στομάχου.
- Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter Pylori), σχετίζεται όχι μόνο με το πεπτικό έλκος, αλλά και με την ανάπτυξη κακοήθειας. Η ανεύρεση ελικοβακτηριδίου του πυλωρού είναι παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης γαστρικού αδενοκαρκινώματος εντερικού τύπου, πρώιμου καρκίνου, αλλά και γαστρικού λεμφώματος. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει 60% αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε πληθυσμούς μολυσμένους με το ελικοβακτηριδίου πυλωρού.
- Πρώιμη εμφάνιση ατροφικής γαστρίτιδας είναι συχνή σε πολλούς ασθενείς που αναπτύσσουν καρκίνο του στομάχου. Καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από ατροφική γαστρίτιδα και αχλωρυδρία (κακοήθης αναιμία, υπογαμμασφαιριναιμία, μερική γαστρεκτομή) αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου. Οι γαστρικοί πολύποδες ενέχουν επίσης τον κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής.
Πώς εκδηλώνεται ο καρκίνος του στομάχου;
Τα κύρια συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς με καρκίνο στομάχου είναι:
- Ασαφή ενοχλήματα, ή πόνος στη μεσότητα της άνω κοιλίας (στο επιγάστριο), κυρίως μετά το φαγητό.
- Δυσπεπτικά ενοχλήματα, όπως αίσθημα φουσκώματος, αίσθημα καύσου, απώλεια της όρεξης και ναυτία ή τάση για έμετο.
- Η απώλεια βάρους θεωρείται ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα στις περιπτώσεις καρκίνου του στομάχου, αλλά δυστυχώς δεν εμφανίζεται σε πρώιμα στάδια της νόσου.
- Η δυσφαγία, δηλ. η δυσκολία, τη στιγμή της κατάποσης της τροφής (αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου στην περιοχή κοντά στον οισοφάγο)
- Αιμορραγία, είτε με την μορφή της αφανούς, είτε ως αιματέμεση, δηλ. αιμορραγία που φανερώνεται με εμετό είναι λιγότερο συχνή.
Σε προχωρημένα στάδια ο καρκίνος του στομάχου δίνει συμπτώματα και κλινικά σημεία από την επέκτασή του σε άλλα όργανα, όπως για παράδειγμα, η διάταση της κοιλιάς από ασκίτη, η δύσπνοια από πλευριτική συλλογή, λόγω πνευμονικών μεταστάσεων, η απόφραξη του εντέρου, κ.α.
Τις περισσότερες φορές, όμως, ο καρκίνος του στομάχου διαδράμει ασυμπτωματικά, ιδίως στα πρώιμα στάδια, με αποτέλεσμα κατά τη διάγνωσή του να έχει συνήθως δώσει μεταστάσεις και η πρόγνωσή του να είναι πολύ φτωχή, με πενταετή επιβίωση που κυμαίνεται μεταξύ 5-15%.
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του στομάχου;
Η υποψία για καρκίνο του στομάχου τίθεται συνήθως με βάση το ιστορικό του ασθενούς, τις αιματολογικές του εξετάσεις, τη γαστροσκόπηση, καθώς και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η αξονική τομογραφία. Στη συνέχεια διενεργείται βιοψία από την περιοχή της βλάβης και ακολουθεί ιστοπαθολογική εξέταση που επιβεβαιώνει τη διάγνωση.
Θεραπεύεται ο καρκίνος του στομάχου και πώς;
Στις δυτικές χώρες σε μεγάλο ποσοστό η διάγνωση γίνεται όταν η νόσος είναι ήδη προχωρημένη. Συνήθως το ποσοστό ριζικής εκτομής κυμαίνεται από 40 – 60 % και σε λιγότερο από τα 2/3 των περιπτώσεων η εκτομή είναι θεραπευτική.
Σε περιπτώσεις που είναι η εφικτή, η μόνη μέθοδος που είναι δυνητικά ικανή να θεραπεύσει τον καρκίνο του στομάχου είναι η ριζική χειρουργική αντιμετώπιση.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου στομάχου περιλαμβάνει:
- την ολική ή την υφολική γαστρεκτομή (ανάλογα με την εντόπιση του νεοπλάσματος),την αφαίρεση του μείζονος επιπλόου και
- την συναφαίρεση των λεμφαδένων (επιχώριος λεμφαδενικός καθαρισμός D1 ή εκτεταμένος λεμφαδενικός καθαρισμός D2)
- την αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής του ασθενή.
Η συστηματική χημειοθεραπεία ή/και η ακτινοθεραπεία έχουν κυρίως επικουρικό ή/και παρηγορητικό ρόλο, συμβάλλοντας στη βελτίωση της επιβίωσης και την ανακούφιση του ασθενούς.