Τι είναι ο ειλεός;
Ειλεός είναι η αδυναμία προώθησης και αποβολής του εντερικού περιεχομένου (στερεά, υγρά και αέρια).
Ο Ειλεός διακρίνεται σε:
1. Αδυναμικό ή Παραλυτικό Ειλεό. Ο Παραλυτικός Ειλεός οφείλεται σε αναστολή της περισταλτικότητας του εντέρου λόγω παράλυσης του μυϊκού του χιτώνα. Ο παραλυτικός ειλεός αφορά τόσο το λεπτό, όσο και το παχύ έντερο και στα αίτιά του περιλαμβάνονται:
- μεταβολικές διαταραχές(υποκαλιαιμία, ουραιμία κλπ),
- ανοσοκαταστολή, σηψαιμία
- φάρμακα (ηρεμιστικά, αναλγητικά, ψυχοφάρμακα κλπ),
- παρατεταμένη ενδοκοιλιακή λοίμωξη (περιτονίτιδα, απόστημα, αιμάτωμα κλπ).
Η Θεραπεία του παραλυτικού ειλεού είναι συντηρητική με βασικό άξονα την αποκατάσταση και αντιμετώπιση της πάθησης ή κατάστασης που τον προκαλεί.
2. Δυναμικό ή Μηχανικό Ειλεό: Ο Μηχανικός Ειλεός οφείλεται σε απόφραξη του εντερικού σωλήνα από αίτια που προέρχονται από τον αυλό του εντέρου (ενδοαυλικά), από το εντερικό τοίχωμα (τοιχωματικά) ή από αίτια που πιέζουν εξωτερικά το έντερο (εξωαυλικά).
Η εντερική απόφραξη εντοπίζεται στο λεπτό ή στο παχύ έντερο και άλλοτε εγκαθίσταται οξέως (συστροφή εντέρου, περίσφιξη κήλης) και άλλοτε προοδευτικά ως χρόνια απόφραξη (νεόπλασμα). Η απόφραξη μπορεί να είναι πλήρης (τέλεια) ή μερική (ατελής).
Αίτια του Αποφράκτικού Ειλεού του Λεπτού Εντέρου

- Οι συμφύσεις αποτελούν το συχνότερο αίτιο απόφραξης του λεπτού εντέρου, φθάνοντας σε ποσοστό έως 60%.
- Οι περιεσφιγμένες και μη ανατασσόμενες κήλες αποτελούν το δεύτερο σε συχνότητα αίτιο, σε ποσοστό 15- 20%. Τέτοιες είναι η βουβωνοκήλη, η μηροκήλη, η ομφαλοκήλη και η μετεγχειρητική κοιλιοκήλη.
- Τα νεοπλάσματα είναι η τρίτη σε σειρά συχνότητας αιτία απόφραξης του λεπτού εντέρου, φτάνοντας σε ποσοστό έως 15%. Τα πρωτοπαθή νεοπλάσματα του λεπτού εντέρου είναι σπάνια (3%) και αποφράσσουν τον αυλό προοδευτικά ή αποτελούν αιτία εγκολεασμού. Συχνότερα, νεοπλάσματα από γειτονικά όργανα (παχύ έντερο, ωοθήκες κτλ.) μπορεί να διηθήσουν και να εγκλωβίσουν έλικες λεπτού εντέρου.
- Ξένα σώματα (π.χ. χολόλιθος), συστροφή ή στενώσεις του εντέρου (όπως μετά από ακτινοβολία ή φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου) μπορεί λιγότερο συχνά να προκαλέσουν εντερική απόφραξη.
Αίτια του Αποφρακτικού Ειλεού του Παχέος Εντέρου
Στους ενήλικες, το 15% των περιπτώσεων εντερικής απόφραξης εντοπίζεται στο παχύ έντερο.
- Καρκίνος – το πλέον σύνηθες αίτιο απόφραξης του παχέος εντέρου, με συχνότητα 65%.
- Εκκολπωμάτωση του παχέος εντέρου, με ή χωρίς σχηματισμό αποστήματος, αποτελεί τη δεύτερη αιτία, με συχνότητα 20%.
- Συστροφή του σιγμοειδούς και σπανιότερα του τυφλού, προκαλούν το 5% των αποφράξεων του παχέος εντέρου.
- Καλοήθεις όγκοι, φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου και κοπρόσταση (κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα) είναι υπεύθυνα απόφραξης του παχέος εντέρου σε ποσοστό 10% του συνόλου των περιστατικών
Συμπτώματα Αποφρακτικού Ειλεού
Η εντερική απόφραξη εκδηλώνεται με:
- Αδυναμία αποβολής αερίων και κοπράνων
- Έντονο κωλικοειδή πόνο
- Μετεωρισμό της κοιλίας (κοιλιακή διάταση- φούσκωμα)
- Εμέτους
Διάγνωση Ειλεού
Η διάγνωση του ειλεού γίνεται με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση του ασθενή και επιβεβαιώνεται με ακτινογραφία κοιλίας. Λοιπός εργαστηριακός και απεικονιστικός έλεγχος συμπληρώνει κι επιβεβαιώνει τα πορίσματα του Χειρουργού.
Θεραπεία Ειλεού
Η θεραπεία της απόφραξης του λεπτού εντέρου, εφ’ όσον δεν επιπλέκεται με ισχαιμία, είναι στην αρχή συντηρητική για 2-3 24ωρα, μέχρι να υποχωρήσει αυτόματα, δεδομένου ότι στο μεγαλύτερο ποσοστό οφείλεται σε συμφύσεις. Όταν, παρά τη συντηρητική αγωγή ο ειλεός επιμένει, ή αν η κατάσταση του ασθενή επιδεινώνεται, τότε η χειρουργική θεραπεία επιβάλλεται.
Γενικά, ο κατάλληλος χρόνος χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο χρόνος που πέρασε από την εγκατάσταση της απόφραξης, το επίπεδό της, αν είναι μερική ή πλήρης, τη βαρύτητα των ηλεκτρολυτικών διαταραχών και της αφυδάτωσης και τέλος από την πιθανότητα η απόφραξη να επιπλέκεται με ισχαιμία.
Η χειρουργική θεραπεία είναι πάντοτε αιτιολογική.
- Αν η απόφραξη οφείλεται σε συμφύσεις, λύονται.
- Σε περιπτώσεις περιεσφιγμένης κήλης, το έντερο απελευθερώνεται και ακολουθεί πλαστική των τοιχωμάτων.
- Ξένα σώματα αφαιρούνται μέσω εντεροτομής.
- Αποφρακτικοί όγκοι αφαιρούνται μαζί με το εντερικό τμήμα που τους φιλοξενεί. Κάθε τμήμα του εντέρου που είναι μη βιώσιμο αφαιρείται.
Η θεραπεία της απόφραξης παχέος εντέρου είναι χειρουργική και αποσκοπεί στην αποσυμπίεση του αποφραχθέντος εντέρου και στην απομάκρυνση του αιτίου που την προκαλεί.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται περιλαμβάνουν κολεκτομή, αφαίρεση δηλαδή τμήματος του παχέος εντέρου και αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα με αναστόμωση, όπου αυτό είναι εφικτό. Όπου δεν είναι εφικτό, λόγω των τοπικών συνθηκών ή λόγω της επιβαρυμένης γενικής κατάστασης του ασθενή, δημιουργείται στομία, με σκοπό την αποσυμφόρηση του εντέρου και την επανένωση αυτού σε δεύτερο χρόνο.
Σε ασθενείς με ειλεό από απόφραξη λεπτού ή παχέος εντέρου, η πρόγνωση έχει άμεση σχέση με πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία του ασθενή, η γενική του κατάσταση, το αίτιο της απόφραξης, η παρουσία ή μη ισχαιμίας, διάτρησης και περιτονίτιδας και τέλος η έγκαιρη ή μη αντιμετώπιση.
Η συνολική θνητότητα κυμαίνεται από 5- 30%.
Πόσο επικίνδυνος είναι ο ειλεός από εντερική απόφραξη;
Όσο η εντερική απόφραξη παραμένει χωρίς αντιμετώπιση προκαλείται αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές.
Λόγω της στάσης και των διαταραχών στο εντερικό τοίχωμα, μικρόβια και τοξίνες εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν επιβάρυνση της ήδη κακής γενικής κατάστασης του ασθενή.
Σταδιακά, επέρχεται η ισχαιμία του τοιχώματος του εντέρου, ο πόνος γίνεται συνεχής, εμφανίζεται πυρετός και σημεία σηπτικής καταπληξίας.